loader image
WhatsApp Destek
Turing Complete

Turing Complete, gerekli talimatlarla birlikte yeterli zaman ve bellek verildiğinde, ne kadar karmaşık olursa olsun herhangi bir hesaplama problemini çözebilen bir makineyi ifade eder. Terim normalde modern programlama dillerini tanımlamak için kullanılır çünkü C ++, Python, JavaScript, vb. çoğu modern programlama dili Turing Complete'dir.
Turing Makinesi nedir?
Alan Turing, bir gün tüm sorunları çözebilecek bir makine yapılacağı hipotezini ortaya atan kişidir. Dolayısıyla bu makineye Turing Makinesi ismi verilmiştir. En büyük matematikçi ve bilgisayar bilimcilerinden Alan Turing’in geliştirdiği makine, her türlü teorik hesaplamayı yapabilmektedir. Herhangi bir programı çalıştırabilen ve her türlü sorunu çözebilen bir bilgisayarın nasıl oluşturulacağını açıkladı ancak bu cihaz ile işlemin ne kadar süreceğine dair net bir veri yoktur. Bazı işlemler sadece birkaç dakika sürerken bazıları 1000 yıl sürebilir ancak sorunun er ya da geç (hatta evren yok edildikten sonra bile) çözüleceğini garanti eder.
Turing Makinesi Nasıl Çalışır?
Alan, bu makineyi ikili kodları (0 ve 1) kullanan bir bant olarak hayal etmiştir. Bu makine her kareyi tek tek okuyabilecek bir okuma / yazma başlığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Alan’a göre bu kodlar makineye çözülmesi gereken soruyu sorarken, makine aynı anda sonuçları bu bantlara kaydedecekti. Dolayısıyla çözüm ne kadar uzunsa o kadar banta ihtiyaç duyulacaktı.
Makine başlığı bant boyunca hareket ederken, makine nasıl tepki vereceğini belirleyen basit bir talimatlar dizesi izler. Kaseti okur, talimatları izler ve ilerledikçe yeni bir kod yazmak için belirli bir eylem gerçekleştirir. Bu ortaya çıkan yeni kod kalıbı, sorunun cevabıdır. Turing’in bu varsayımsal makinesi, kodla ifade edilebilen (ve hesaplanabilir bir cevabı olan) herhangi bir hesaplama problemine cevap verebilecek kapasitededir.
Bir cihaz veya programlama dili, herhangi bir programı çalıştırarak veya Turing Makinesi’nin çalıştırabileceği veya çözebileceği herhangi bir sorunu çözerek bir Turing Makinesi’ni işlevi görebildiğinde, Turing Complete olarak kabul edilir. Öte yandan, bir cihaz veya programlama dili bunu yapamıyorsa, bu cihaza veya programlama diline Turing Incomplete denir.
Basit bir hesap makinesi, yalnızca birkaç tür hesaplama yapabildiğinden, Turing Incomplete olan bir sistem örneğidir. Buna karşılık, programlanabilir bir bilimsel hesap makinesi bir Turing Makinesi olarak kabul edilebilir.
Blok zincirleri ve Turing Completeness
Blokzinciri teknolojisinin bazı uygulamaları Turing Complete iken, bazıları ise Turing Incomplete'dir. Bu, uygulanan komut dosyası teknolojisine göre değişir. Örneğin, Bitcoin'de kullanılan yazılım dili kasıtlı olarak Turing Incomplete olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasındaki neden Turing Incomplete olarak amacına hizmet edebilmesidir. Eğer yazılım Turing Complete olsaydı, bu yazılımı daha karmaşık yapardı. Bu durumun sonucu olarak da daha karmaşık problemler ortaya çıkabilirdi. Yazılımı basit tutarak, geliştiriciler, yazılımlarının duruma göre nasıl tepki vereceğini tahmin edebilirler.
Diğer bir yandan Ethereum ise Turing Complete bir blok zinciri olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasında ki neden Turing Incomplete bir yazılımın akıllı sözleşmeleri anlayacak kapasiteye sahip olmamasıdır. Turing Complete olarak Ethereum, henüz var olmayan anlaşmalar da dahil olmak üzere gelecekteki herhangi bir anlaşmayı anlama ve uygulama yeteneğine sahiptir. Başka bir deyişle, Ethereum'un Turing Complete olması doğru talimatlara, yeterli zamana ve işlem gücüne sahip olduğu sürece kod tabanını hemen hemen her görevi gerçekleştirmek için kullanabileceği anlamına gelir.
Tartışma, Ethereum'un "Bitcoin Blockchain Turing Complete değildir, Ethereum öyledir" diyerek kendisini tanıtması ve pazarlamasıyla başladı ve aynı lige tüm yeni Blockchainler katıldı. Ethereum, merkezi olmayan uygulamalar için bir platformdur. Yani, bu uygulamaları yürütmek için merkezi bir varlık veya sunucu gerekmez. Uygulama birden fazla bilgisayarda çalışır ve bu nedenle onları kaldırmanın bir yolu yoktur. Bu tür uygulamaları yazmak için akıllı sözleşmelere ihtiyacınız olur. Akıllı sözleşmeler, Solidity in Ethereum ve Solidity is Turing Complete ile yazılır. Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin, Turing Complete Programlama dilini Döngülere izin veren dil olarak tanımlar.
Bitcoin Blockchain betik dilinin neden döngüleri desteklemediğinin arkasındaki tasarım kararı, spamleri önlemektir. Bazı kodlar milyonlarca yürütme gerektirebileceğinden ve ağa aşırı yük binebileceğinden, döngüler Blockchain'de tehlikeli olabilir. Ethereum, her işlem için ücret getirerek bunu çözmüştür. Bu nedenle, yürütülecek ifadeler ne kadar çoksa, ücret de o kadar fazladır.
Bitcoin, basit işlevler için tasarlanmıştır ve daha çok kripto varlık ve yalnızca transfer değerleri olarak hareket eder. Bitcoin Blockchain aslında "Turing Complete" dir.
Turing Completeness kavramının döngülerle hiçbir ilgisi yoktur. Ne kadar büyük olursa olsun, yalnızca her sorunun çözümüne vurgu yapar. Turing completeness elde etmek için Bitcoin Blockchain'in kullanılabileceği birkaç yol vardır.
Hesaplanabilirlik teorisinde, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek için kullanılabiliyorsa, bir veri işleme kuralları sisteminin (bir bilgisayarın komut seti, bir programlama dili veya bir hücresel otomat gibi) Turing Complete (tamamlanmış) veya hesaplama açısından evrensel olduğu söylenir.
Bu, bu sistemin diğer veri işleme kural kümelerini tanıyabileceği veya karar verebileceği anlamına gelir. Turing Complete, böyle bir veri işleme kural setinin gücünü ifade etmenin bir yolu olarak kullanılır. Bugün neredeyse tüm programlama dilleri Turing-complete’dir. Kavram, İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing'in adını almıştır.
İlgili bir kavram Turing denkliğidir. Eğer P, Q'yu simüle edebiliyorsa ve Q, P'yi simüle edebiliyorsa, iki P ve Q bilgisayarına eşdeğer denir. Church-Turing tezi, değerleri bir algoritma tarafından hesaplanabilen herhangi bir fonksiyonun bir Turing Makinesi, ve bu nedenle, herhangi bir gerçek dünyadaki bilgisayar bir Turing Makinesi’ni simüle edebiliyorsa Turing Makinesi’ne eşdeğerdir. Evrensel bir Turing Makinesi, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek ve olası herhangi bir gerçek dünya bilgisayarının hesaplama yönlerini genişletmek için kullanılabilir.
Bir şeyin Turing Complete olduğunu göstermek için, onun bazı Turing Complete sistemleri simüle etmek için kullanılabileceğini göstermek yeterlidir. Örneğin zorunlu bir dil ya da koşullu dallanma gibi. Elbette hiçbir fiziksel sistem sonsuz belleğe sahip olamaz ancak sonlu belleğin sınırlaması göz ardı edilirse, çoğu programlama dili aksi takdirde Turing-complete’dir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 122,741.89
ethereum
Ethereum (ETH) $ 4,489.77
bnb
BNB (BNB) $ 1,326.22
tether
Tether (USDT) $ 1.00
xrp
XRP (XRP) $ 2.87
solana
Solana (SOL) $ 222.40
usd-coin
USDC (USDC) $ 0.999979
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 4,488.69
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.248953
tron
TRON (TRX) $ 0.33755
cardano
Cardano (ADA) $ 0.823128
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 5,458.84
wrapped-beacon-eth
Wrapped Beacon ETH (WBETH) $ 4,846.22
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 122,681.87
chainlink
Chainlink (LINK) $ 22.07
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
figure-heloc
Figure Heloc (FIGR_HELOC) $ 0.996891
sui
Sui (SUI) $ 3.50
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 46.46
stellar
Stellar (XLM) $ 0.382995
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 28.42
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 4,846.67
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 580.22
weth
WETH (WETH) $ 4,497.00
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.218638
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.66
litecoin
Litecoin (LTC) $ 116.49
binance-bridged-usdt-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) (BSC-USD) $ 1.00
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 122,668.87
usds
USDS (USDS) $ 1.00
mantle
Mantle (MNT) $ 2.41
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000012
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.20161
the-open-network
Toncoin (TON) $ 2.75
usdt0
USDT0 (USDT0) $ 1.00
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 44.32
polkadot
Polkadot (DOT) $ 4.16
monero
Monero (XMR) $ 324.39
ethena-staked-usde
Ethena Staked USDe (SUSDE) $ 1.20
world-liberty-financial
World Liberty Financial (WLFI) $ 0.177622
uniswap
Uniswap (UNI) $ 7.81
okb
OKB (OKB) $ 219.39
dai
Dai (DAI) $ 1.00
aave
Aave (AAVE) $ 279.40
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 5.67
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000009
ethena
Ethena (ENA) $ 0.544455
aptos
Aptos (APT) $ 5.29
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 2.96
memecore
MemeCore (M) $ 2.07
aster-2
Aster (ASTER) $ 2.03
jito-staked-sol
Jito Staked SOL (JITOSOL) $ 274.77
bittensor
Bittensor (TAO) $ 333.08
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 19.23
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.914946
story-2
Story (IP) $ 9.17
blackrock-usd-institutional-digital-liquidity-fund
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund (BUIDL) $ 1.00
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 4,502.50
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 239.11
usd1-wlfi
USD1 (USD1) $ 0.999904
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 1.20
c1usd
Currency One USD (C1USD) $ 0.999842
paypal-usd
PayPal USD (PYUSD) $ 1.00
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.238546
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 4.45
jupiter-perpetuals-liquidity-provider-token
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token (JLP) $ 5.82
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.42535
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.07
zcash
Zcash (ZEC) $ 135.53
pump-fun
Pump.fun (PUMP) $ 0.006016
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 15.92
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.075583
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 5,142.70
gatechain-token
Gate (GT) $ 16.67
pi-network
Pi Network (PI) $ 0.241786
vechain
VeChain (VET) $ 0.02273
pudgy-penguins
Pudgy Penguins (PENGU) $ 0.03146
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.219889
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 4.08
usdtb
USDtb (USDTB) $ 1.00
kinetic-staked-hype
Kinetiq Staked HYPE (KHYPE) $ 46.60
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 4,737.91
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.023073
render-token
Render (RENDER) $ 3.38
sei-network
Sei (SEI) $ 0.284539
wbnb
Wrapped BNB (WBNB) $ 1,326.43
stakewise-v3-oseth
StakeWise Staked ETH (OSETH) $ 4,739.61
bfusd
BFUSD (BFUSD) $ 0.99977
hash-2
Provenance Blockchain (HASH) $ 0.03314
liquid-staked-ethereum
Liquid Staked ETH (LSETH) $ 4,849.46
filecoin
Filecoin (FIL) $ 2.30
plasma
Plasma (XPL) $ 0.886517
falcon-finance
Falcon USD (USDF) $ 0.996683
sky
Sky (SKY) $ 0.067073
pancakeswap-token
PancakeSwap (CAKE) $ 4.55
bonk
Bonk (BONK) $ 0.00002
tether-gold
Tether Gold (XAUT) $ 4,039.44
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 7.59
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 122,359.78
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.556913